Bas Heijne sloeg vandaag de spijker weer op zijn kop in het NRC-Handelsblad. Politici zijn wendbaar als water, waarbij dogmatici worden weggezet als principiële wensdenkers.
Het punt is dat politiek in het Nederlandse landschap deze waterigheid nodig heeft vanwege de vele compromissen die moeten worden gesloten. Rutte heeft in twee kabinetten met het hele politieke spectrum tot overeenstemming moeten komen. Als hij al principes had waren die ofwel ongeloofwaardig in het ene kabinet, ofwel in het andere. Als kamerlid werd Rutte in het sociaal-liberale kamp bedacht, dus je zou zeggen dat hij nu beter op zijn plaats is dan met het CDA, maar dat terzijde. En dan is er nog een heel rijtje oppositiepartijen dat moet worden gepleased.
Dit kabinet zal wel weer snel vallen door het gebrek aan steun in de Eerste Kamer. Maar wat dan? Ons staat ongetwijfeld weer een verkiezingsuitslag te wachten met vijf partijen rond de 20-25 zetels. Wat weer tot brede coalities leidt met alle waterigheid van dien. In mijn optiek biedt het Nederlandse kiesstelsel de ultieme kans om verkiezingen tot een beauty-contest te maken. Als gevolg van de vele compromissen maakt het in de ogen van het electoraat niet zo veel uit wat er wordt gekozen. Men kan dan gemakkelijker kiezen voor Fortuyn of Wilders, omdat dingen “maar eens gezegd” moeten zijn.
Zouden we niet op zoek moeten naar een systeem waarin de winnaar van de verkiezingen meer voor het zeggen heeft? Waarin een winnaar daadwerkelijk namens een zeer groot deel van het electoraat spreekt? Een hogere kiesdrempel lijkt weinig effectief, want het voorkomt niet dat we straks met zes middelgrote tandeloze partijen zitten.
Een fusie van partijen zou mogelijk een goed idee zijn, maar het gaat ten koste van ideologische representatie van kleine groepen.
Waarom gaan we niet over op het Italiaanse model waarin partijen zich van te voren al committeren aan een bepaalde coalitie? Dan weten we wat we krijgen. Gewoon twee coalities, een over rechts en een over links, en we kiezen voor een partij in de wetenschap tot welke coalitie winst zou leiden. De uitslag kan dan bepalen welke partij binnen de coalitie wat voor elkaar krijgt.
Probleem is dat grote partijen hier niet in mee willen gaan. Maar ze zullen nu toch ook wel beseffen dat het zo niet langer gaat?